Sezon urlopowy już w pełni, zgodnie z art. 66 ust. 2 Konstytucji RP pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów. Urzeczywistnieniem tej zasady jest prawo pracownika do wypoczynku określone w art. 14 kodeksu pracy. Czy istnieją zatem sytuacje, w których pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?
Zgodnie z kodeksem pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy powinien być udzielony w całości, a na wniosek pracownika może on zostać podzielony na części, przy czym jedna część urlopu powinna trwać, co najmniej dwa tygodnie.
Powyższe stanowi realizację art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U.UE.L 1998 Nr 307, poz. 18) zgodnie, z którą Państwa Członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, by każdemu pracownikowi został przyznany coroczny płatny urlop w wymiarze co najmniej czterech tygodni, zgodnie z warunkami uprawniającymi i przyznającymi mu taki urlop, które zostały przewidziane w ustawodawstwie krajowym i/lub w praktyce krajowej.
Pracownik powinien wykorzystywać urlop wypoczynkowy w sposób nieprzerwany, a wyjątki od tej zasady powinny być interpretowane ściśle i w żaden sposób nie mogą być traktowane rozszerzająco przez pracodawcę.
Czy w związku z tym, że urlop jest uprawnieniem pracownika pracodawca może odwołać pracownika z uprzednio udzielonego urlopu?
W art. 167 § 1 k.p. przyjęto, iż pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, przy czym może to uczynić tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Odwołując pracownika z urlopu pracodawca musi wykazać swój uzasadniony interes w zobowiązaniu pracownika do powrotu do pracy z urlopu wypoczynkowego. Decyzja o odwołaniu pracownika z urlopu należy do pracodawcy. To on ocenia, czy nagłe okoliczności wymagają obecności pracownika w zakładzie pracy.
Przyczyną odwołania pracownika z urlopu może być np. niespodziewana kontrola przeprowadzana u pracodawcy, nagła awaria, czy inne nadzwyczajne okoliczności. Odwołanie pracownika z urlopu powinno nastąpić z wyprzedzeniem takim, żeby pracownik mógł stawić się w pracy w terminie wyznaczonym przez pracodawcę.
W jaki sposób pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?
Odwołanie pracownika z urlopu musi nastąpić w jednoznacznym oświadczeniu woli, które wywołuje skutek w chwili złożenia go pracownikowi w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią. Bowiem pracownik, który korzysta z urlopu wypoczynkowego, zwolniony jest czasowo z obowiązku świadczenia pracy nie utrzymuje w tym okresie stałego kontaktu z pracodawcą.
Czy zatem rozmowa telefoniczna, wysłanie sms-a lub e-maila na prywatną skrzynkę poczty elektronicznej pracownika jest wystarczające do uznania, że pracownik został odwołany z urlopu?
W wyroku z dnia 8 marca 2017 r. II PK 26/16 Sąd Najwyższy stwierdził, że do odwołania pracownika z urlopu nie dochodzi na skutek rozmowy telefonicznej. Nie można także uznać, że do odwołania pracownika z urlopu dochodzi poprzez wysłanie wiadomości tekstowej lub wiadomości e-mail. Jak wskazał Sąd Najwyższy pracownik musi mieć możliwość zapoznania się z treścią złożonego oświadczenia woli pracodawcy o odwołaniu z urlopu, a nie można oczekiwać od pracownika, że ten będzie sprawdzał prywatną pocztę elektroniczną lub odczytywał sms-y od pracodawcy w trakcie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Nieobecność pracownika w pracy, po skutecznym odwołaniu pracownika z urlopu, jest nieobecnością nieusprawiedliwioną. Dlatego podkreślić należy, że w sytuacji, gdy pracownik zostanie odwołany przez pracodawcę z urlopu musi liczyć się z tym, że jeżeli nie stawi się do pracy to pracodawca ma prawo wyciągnąć wobec pracownika konsekwencje służbowe łącznie z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Czy pracownik odwołany z urlopu wypoczynkowego ma prawo do zwrotu kosztów związanych z odwołaniem z urlopu?
W myśl art. 167 § 2 k.p. pracodawcę obciążają koszty poniesione przez pracownika, a pozostające w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Zgodnie z utrwalonym poglądem koszty obejmują te wydatki, których pracownik nie poniósłby, gdyby nie został odwołany z urlopu. Dotyczą one także kosztów związanych z wcześniejszym powrotem z urlopu rodziny pracownika. Są to np. koszty transportu pracownika do miejsca pracy czy koszty noclegu w hotelu lub kwaterze prywatnej, które nie podlegają zwrotowi. Koszty te podlegają zwrotowi proporcjonalnie do okresu niewykorzystanego urlopu. Kosztem nie są dodatkowe przychody pracownika, które ten osiągałby, gdy wykonywał pracę na rzecz innego podmiotu, pozostając na urlopie wypoczynkowym u pracodawcy. Obowiązek wykazania rzeczywiście poniesionych kosztów związanych z dowołaniem z urlopu obciąża pracownika.